1 november

November

De elfde maand van het jaar en heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot het oude Rome.

Oorsprong van de naam

De naam “November” komt van het Latijnse woord “novem”, wat “negen” betekent. Dit is omdat November oorspronkelijk de negende maand was in de oude Romeinse kalender, die begon in maart. Toen keizer Julius Caesar de Juliaanse kalender invoerde in 45 v.Chr. en januari en februari aan het begin van het jaar werden geplaatst, verschoof November naar de elfde positie, maar behield zijn oorspronkelijke naam.

Nederlandse benaming: Slachtmaand

In het Nederlands werd November traditioneel “Slachtmaand” genoemd. Deze naam heeft een zeer praktische oorsprong die verband houdt met het boerenleven van vroeger. November was de tijd waarin boeren hun vee slachtten voor de winter. Dit gebeurde om verschillende redenen:

Het voer voor de dieren begon schaars te worden in de wintermaanden
Het koude weer zorgde ervoor dat het vlees langer houdbaar bleef
Families moesten zich voorbereiden op de lange winterperiode door voldoende voedsel in te slaan
Het was de laatste kans om vers vlees te hebben voordat de echte winter inviel

Andere traditionele namen

Naast Slachtmaand had November in verschillende Nederlandse dialecten ook andere benamingen zoals “Windmaand” (vanwege de vaak stormachtige weersomstandigheden) en “Nebelmaand” (vanwege de mistige dagen).

Hedendaagse betekenis

Hoewel we tegenwoordig niet meer afhankelijk zijn van seizoensgebonden slacht, blijft November een maand van overgang – van herfst naar winter. Het is een tijd van inkeren, waarin de natuur zich voorbereidt op de rust van de winter, en waarin veel culturen traditioneel hun dankbaarheid uitspreken voor de oogst van het afgelopen jaar.

0. November

Brengt Allerheiligen (1 november) winterweer, tien dagen duurt dat zeer.

2. Houden de kraaien voor Allerheiligen (1 november) school, zorg dan voor hout en kool.

3. Het nazomertje van Allerheiligen (1 november), kan u voor de winter niet beveiligen.

4. Als het met Allerheiligen (1 november) sneeuwt, leg dan uw pels gereed.

Foto door Roman Laschov. **Betekenis:** Want dan volgt de winter spoedig.

5. Geeft Allerheiligen (1 november) zonneschijn, spoedig zal het winter zijn.

6. Met Allerheiligen (1 november) vochtig weer, sneeuwbuien volgen keer op keer.

7. Brengt Allerheiligen (1 november) de winter aan, dan doet Martinus (11 november) de zomer staan.

8. Allerheiligen (1 november) is een waterke of winterke.

9. Een Allerheiligen (1 november) met zonneschijn, geeft in de winter veel pijn.

10. Voor een ieder die houdt van wind, is november het best bemint.

11. Is Allerheilige vochtig het weer, dan volgen sneeuwbuien keer op keer.

Afbeelding: Peter van Geest AI. **Betekenis:** De logica achter deze specifieke spreuk: De gedachtegang was dat als het op 1 november al nat en “vochtig” was (wat vaak gepaard gaat met een westelijke of noordwestelijke stroming vanaf de oceaan), dit een teken was dat de koude lucht zich al vroeg begon te mengen met de vochtige zeelucht. Dit zou dan een patroon kunnen inluiden waarbij dit soort situaties zich de hele winter voortdurend zou herhalen, wat leidt tot “sneeuwbuien keer op keer”.
**Oorsprong:** In de volksmeteorologie werden bepaalde dagen in het jaar gebruikt als ankerpunten om een verwachting te doen voor het komende seizoen. Allerheiligen, net als Sint-Maarten (11 november) en Sint-Catharina (25 november), was zo’n belangrijke dag om het winterweer te voorspellen. De weersomstandigheden op deze dag zouden een voorbode zijn voor de rest van de winter. Pragmatische oorsprong: Deze spreuken zijn niet gebaseerd op wetenschappelijke meteorologie, maar op eeuwenlange, lokale ervaring en observatie. Mensen probeerden patronen te herkennen in het weer om enig houvast te hebben voor de landbouw, de oogst en de voorbereidingen op de winter.

12.Allerheiligen (1 november) is vanouds tien dagen, een winterke of een watterke.

Afbeelding: Peter van Geest AI. **Betekenis:** “Allerheiligen (1 november) is van oudsher een periode van tien dagen, een beetje winter of een beetje water (regen).” Met andere woorden: het weer rond 1 november is bepalend voor het weer in de tien dagen die volgen. Als het op 1 november winterachtig is (koud), zal het dat de komende tien dagen blijven. Is het regenachtig (“een watterke”), dan zal het een natte periode worden. **Oorsprong:** Net als de overgrote meerderheid van weerspreuken is deze ontstaan in de volksmond, specifiek in de agrarische gemeenschap van Vlaanderen of mogelijk Zuid-Nederland. Ze werd van generatie op generatie doorverteld. De spreuk sluit aan bij het typische herfstweer in West-Europa begin november, dat inderdaad kan omslaan van koud en winters naar zacht en regenachtig.

Maandspreuken november:

13. Oktober doofde uit in een stormloop van gierende wind en striemende regen en november brak aan, koud als bevroren ijzer, met elke ochtend strenge vorst en ijzige tocht die in blote handen en gezichten beet.