18 oktober

Wie met Lukas ( 18 okt. ) zaait, ’t jaar daarop met genoegen maait.

2. Houd de boom de bladeren lang, wees dan voor een lange winter bang.

3. Als Sint Lucas (18 okt.) zijn mantel draagt, (Lucas zomertje) vriest het dat het kraakt.

Afbeelding: Peter van Geest AI. **Betekenis:** De spreuk betekent dat als het rond Sint Lucas’ naamdag (18 oktober) zacht en aangenaam weer is (“de mantel draagt”), het als voorspellende volkswijsheid snel strenge vorst kan volgen (“vriest het dat het kraakt”). Het is dus een weerspreuk met een waarschuwing: een zachte herfstperiode kan een vroege, scherpe winter inluiden. **Oorsprong:** Sint Lucas verwijst hier traditioneel naar Lucas de evangelist, een Bijbelse figuur, maar deze spreuk komt uit het volksgeloof en de boerenmeteorologie. Rond 18 oktober zijn er in Nederland regelmatig opvallende, korte perioden van zachter weer, aangeduid als het “Lucas zomertje”. De zegswijze duidt op het contrast: als Sint Lucas “zijn mantel draagt” (dus warm weer op zijn feestdag), volgt er vaak een periode van strenge vorst (“het kraakt”).

4. Wie met Sint Lucus (18 okt.) rogge zaait, het jaar erop met genoegen maait.

Afbeelding: Peter van Geest AI. etekenis: Uit de volksweerkunde en landbouwtraditie van de middeleeuwen. Oorsprong: Sint-Lucas (de evangelist Lucas) heeft geen directe relatie met landbouw, maar zijn feestdag viel precies in de periode waarin boeren zich bezighielden met het inzaaien van wintergranen. Daardoor werd zijn naam gekoppeld aan dit seizoen en aan agrarische wijsheden. Veel oude spreuken verbinden heiligendagen met landbouw- of weerswaarnemingen, omdat men toen de kalender bepaalde aan de hand van kerkelijke feestdagen.

Maandspreuken oktober:

5. Ik herinner het me zoals de dagen van oktober altijd herinnerd worden: onbewolkt, met esdoornsmaak, de lucht goudkleurig en zo schoon dat hij trilt.

6. Alle dingen op aarde wijzen naar de oude oktober; matrozen naar de zee, reizigers naar muren en hekken, jagers naar velden en holtes en de lange stem van de honden, de minnaar naar de liefde die hij heeft verlaten.